Kısa yoldan zengin olmak oldukça zordur. Kendinizi fonlarken çok fazla kaynak ayırmayın bu da sizin yaratıcılığınızı artıracaktır. Bir iki ay içerisinde birşeyi yapıp yapamadığınız biraz da olsa belli olur. Eğer projeniz düzgün gitmiyorsa tekrardan başa dönüp yeni projeye başlamanız gerekmektedir. Kullanıcıların uzun süre kullanabileceği araçlara odaklanılmalıdır

Zamanı ve gideri sınırlandırın ve hiçbir zaman fazlasını kullanmayın. Şöyle bir mit vardır; zamanında, istendiği gibi ve gideri tam olarak yeten bir proje. Bu hiçbir zaman olmaz olsa da kalitesi genelde iyi olmaz. Eğer tamamını gerçekleştiremiyorsanız yarım bir şey yapmayın özelliğini azaltın. Sonrasında özellik eklersiniz. Bunlar için

Önceliklendirme

• Neyi çok önemli olduğuna karar vermelisiniz.

Gerçekçilik

• Beklentilerin gerçekçi olması gerçekten önemlidir. Zaman ve gider sınırı dahilinde birşeyler üretebilirsiniz fakat bu gerçekten sizin istediğiniz şeyler mi bunları düşünmek lazım

Esneklik

• Değişim önemlidir ve herşeyin sabit olduğu bir projede esneklik oldukça zordur.

Öneri: Yapacağınız özellikleri azaltın. Ürünün yarısını yapmak ürünü yarım yapmaktan çok daha iyidir.

Düşman Belirle

Projeyi yaparken başkalarının ne yaptığı ve nerelerde eksik kaldığını bilmek çok önemlidir. Düşmanınızı tanımalısınız. Basecamp örneğinden gidilecek olursa başlangıçta Microsoft çok büyük bir düşmandı ürünleri çoğu firma tarafından kullanılıyordu. Fakat ürünlerinde kullanıcı etkileşimi yapmak gibi bir özelliğe sahip değildiler. Yine bir diğer düşman beyaz tahta olayındaydı, çoğu firma oldukça karmaşık beyaztahtaya sahipti bunu en kolay şekle indirmek önemli oldu. Yine internet üzerinde olması birşeyi yanında taşıma olayına düşmandı. Bir düşman belirlediğinde bir hikaye yaratıyorsun ve kullanıcılar bu hikayeyi duymak istiyorlar. Böylece sadece ürünün daha hızlı ve iyi olması değil bunun yanında taraf tutmalarını da sağlamış oluyorsunuz. Bunun yanında çokta bu savaşın üzerinde kalmamak lazım, böyle olursa karşı taraf aşırı analiz edilir ve zaman kaybına neden olur. Bundan dolayı farklı hikayeler anlatmak gerçekten önemlidir.

Angarya olmamalı

Uygulamanızı geliştirmek angarya olmamalı, küçük küçük işlemler ile kolayca yönetilebilir yaparak bu süreçten zevk alabilirsiniz. Eğer uygulamanız sizi heyecanlandırmıyorsa yanlış yoldasınız demektir. Eğer sadece para kazanmak uğruna bunu yapıyorsanız sonucunda bunu göreceksiniz. Eğer gerçekten istekliyseniz bunun sonucunu da ürünü çıkardığınızda göreceksiniz. İnsanlar satır aralarını okuyarak sizin istekli mi isteksiz mi olduğunuzu anlayabilir.

Hafif Ol

Eğer bir kütle büyükse onun yönünü değiştirmek zordur. Bu iş dünyası için de geçerlidir. Web teknolojilerinde ise değişim ucuz ve kolay olmalıdır. Eğer hızlı bir şekilde değişemiyorsanız alanı değişen kişiye bırakırsınız.

Uzun dönemli kontratlar, çok fazla şey, değişmez kararlar, diğer toplantılar hakkında toplantılar, büyük bir işlem, yazılım donanım ve teknolojik bağlantılar, lisanslı veri formatları, uzun dönemli yol haritalar, ofis politikaları kütleyi artırır.

Gerektiği anda düşünme, takımdaki kişilerin farklı görevler üzerinde çalışması, daha az yazılım, daha az kod, daha az özellik, daha küçük takım, basit olması, açık kaynak kodlu ürünler, açık veri tipleri, hataları kabullenecek bir ofis kültürü kütleyi azaltır. Bu şekilde daha iyi fikirlere odaklanabilir, yeni teknolojilere daha çabuk entegre olabilirsiniz.

Bunları göz önüne alırsanız koca bir uçağı yönlendirmeye çalışmak yerine kibrit kutusunu yerinden oynatırsınız.

Değişimin Masrafını Azaltın

Ucuz ve hızlı değişim büyük firmalara göre küçük firmaların güçlü olduğu yerdir. Hatırlayın: para, pazarlama, tüm o çalışanlar küçük olmanın bu hızını büyük firmaya getiremez.

Üç Silahşörler

Uygulamanızı yaparken sadece 3 kişi ile başlayın. Bu size yeteri kadar kaynak sağlayacaktır. Bir tanesi geliştirici, diğeri grafiker ve sonuncusu da temizlikçi. Bu ne kadar zor gibi görünse de aslında problemleri çözmek ve başlangıçta karaları ve bunların sonuçlarını görme açısından etkilidir. Sürekli iletişim halinde olmalısınız. Eğer 3 kişi ile birinci versiyonu çıkamıyorsanız, ya versiyon özelliklerini düşürmeli ya da gruptaki kişileri tekrar gözden geçirmelisiniz. İlk versiyon projenin uçuşa geçip geçmeyeceği hakkında bilgi verir.

Sürekli Sınırlandırın

Sınırlandırmaları kabullenin. Etrafta istediğiniz kadar ne insan, ne zaman ne de para var.

Öncelikler

Büyük Fikrin Ne?

Uygulamanın ne yapıyor? Bu vizyona kesinlikle sahip olunarak geliştirilmeye başlanmalı. Eğer işler karışmaya başlamışsa “Bizim vizyonumuz neydi” sorusu sorulmalıdır.

Problem ile karşılaşınca problemdir

Var olmayan problemlerin hakkında şimdiden kaygılanma. Gerçekten bu gün 3 tane programcıya ihtiyacın varken 8 tane yazılımcıyı işe almaya gerek var mı? Eğer bir iki hafta geç kaldıysan bu dünyanın sonu değil. Müşterilerine bunun nedenini söyleyin. En önemli nokta bu kararları tam zamanında verin.

Ölçeklendirmeyi Sonra yapın

Esneklik

Uygulamanız olabildiğince esnek olmalı yaklaşımı yanlıştır. Yazılımın bir vizyonu olmalıdır. Taraf tutmalıdır. Kullanan kişiler sadece özelliklere değil bu yaklaşımlara bakmaktadır.

Özelliklerin Seçimi

Yarım, özellikleri Yarım değil

İyi fikir şu şekilde tanımlanabilir; Ürününün ne yapmasını istediğine karar ver ve özellikleri ikiye böl.

Önemli Değil

Sadece hayati öneme sahip olan işleri yapın. Sorulan her “Neden bunu yapmadın?” Sorusuna “Çünkü Önemli değildi” denebilir.

İşe Hayır ile başlayın

Yarım ama özellikleri çalışan bir uygulama “hayır” diyerek başlar. Her soruya “evet” cevabı verdiğinizde bir tane çocuk evlat edinirsiniz.

Yönetebileceğiniz Şeyi Geliştirin

Affiliate programı başlatacaksanız buradaki kullanıcıları idare edebileceğiniz, ödemelerini yapacağınız bir sisteminiz varmı? Belki bunun yerine onlara puan verip sonrasında bunu manuel olarak her ay hesaplarına yatırabilirsiniz.

1 GB bedava alan verebilecek misiniz? Yapabileceğiniz şeylerin sözünü vermelisiniz.

İnsan Çözümleri

İnsanları kendi yolunuza çevirmeye çalışmayın. Kendi sorunlarını kendi şekilleriyle çözebilecekleri kadarıyla bir uygulama yapın ve gerisini onlara bırakın.

Özellik taleplerini unutun

Kullanıcı güneşin altındaki her şeyi ister. Forumları incelediğinizde en fazla başlık girilen konu sizin özellik talebinizdir. Tabi size şu özellik ne güzel olur, bu çok da zor olmasa gerek, bunu yaparsanız gerekirse iki katı vermeye hazırım gibi talepler gelebilir. Fakat daha önce de konuştuğumuz gibi sizin ilk söylemeniz gereken şey hayırdır. Peki bu talepler ne yapılmalı, elbette okuyup silinmeli.

İnsanlara “Bir özelliği çıkaracak olsanız neyi çıkarırsınız” sorusunu sorun. Neden o özelliği kullanmadıklarını öğrenin.

Süreç

Programı ayağa kaldırmak için yarışın

Projede bir momentum sağlamak için programın ayağa kalması oldukça önemli bir noktadır. Bu önceliğiniz olmalıdır, diğer tüm detayları görmezden gelebilirsiniz. Bunu yapabilirseniz önünüzü daha iyi bir biçimde görebilirsiniz. Program çalıştığında artık afaki paragraflar dolusu metinlere gerek kalmayacaktır.

Temizle ve tekrarlar

İlk başladığınızda mükemmele ulaşamazsınız bundan dolayı sürekli değişiklik yapmanız gerekmektedir. Size gelecek geri dönüşlere göre sayfada değişiklik yaparak ürünün yaşayan bir ürün olmasını sağlayabilirsiniz.

Fikirden uygulamaya

Fikir ile gelinir. Ürünün ne yapacağına karar verilir. Kullanışlı olduğu nasıl anlaşılır?

• Kağıt üzerine skeç yapılarak fikirler kağıda geçirilmeli. Bunların hepsi deneme amaçlıdır. Bundan dolayı yanlış cevap yoktur.
• HTML ekranların oluşturulması ile herkes ekranların nasıl bir akışta devam edeceğini görebilmeli. Henüz bir program kodu yazmayın. Sadece test amaçlı şeyler yazabilirsiniz.
• Kodla, fakat bunu yaparken her zaman yaptıklarınızın tekrar tekrar üzerinden geçilebileceğinizin farkında olmanız lazım. Burada eğer bir tarih vermiş bile olsanız bu tarihi önemsemeyin. Eğer beğenmediğiniz bir konu varsa başa dönün.

Ayarlardan Kaçının

Küçük detaylara karar verin. Örneğin: Her sayfada kaç tane mesaj gösterilmeli, bunun için hadi kullanıcıya bırakalım. Sağ tarafta bir combobox ile 20-50 vs. yazmak yerine kendiniz karar verin. Bu ayarlar sizi daha zorlu kararlardan korur.  Bir kullanıcı olarak sürekli küçük küçük şeyler hakkında düşünmek oldukça yorucudur. Ayrıca ayarlar daha fazla yazılıma neden olur. Bu da daha fazla kod, daha fazla test, daha fazla dizayn ve daha fazla ara yüz demektir. Bunlar da kırık ekranlara, dandik tablolara ve birçok başka bug’a neden olabilir.

Bitti

Bitti dediğinizde hedefinize eriştiniz demektir. Fakat ya bitti değil de “tamam” derseniz. Bu en nihayetinde beyin ameliyatı değil, bir telefon uygulaması veya web uygulaması tekrardan yazın.

Uygulamanızı Gerçek Ortama göre yapın

Uygulamanızın geri dönüşlerini gerçek kişilerden alın, kullanılabilirlik testi çok nadir gereklidir. Unit testler ise gerçeği yansıtmayabilir. Eğer birisinin üstünden ne yaptığına bakarsanız fikir edinebilirsiniz fakat insanlar bu durumda daha az hata yapma eğilimindedir. Halbuki siz aslında hatayı görmek istemektesiniz.

Zamanınızı Kısıtlayın

Haftalık, aylık görevler yerine daha küçük parçalar şeklinde (6-10 saat) görevlerinizi ayarlayın. Bu diğer problemlerde de aynı şekilde çalışır. Çok büyük bir probleminiz mi var, olabildiğince küçültün. Sonra teker teker yapın.

Bütünlük

Birçok firma bölümleri dağıtarak çalışanların kendi alanlarını kendi küçük dünyalarından görmelerine neden olur.  Bu şekilde yaptıkları uygulamanın tamamında ne işe yaradığını bilemezler. Fakat iletişimin daha etkin olması için bırakın metin yazarı grafiker ile birlikte çalışsın.

Sessizlik

İnsanlar bir şeyleri yaparken sessiz bir ortama ihtiyaç duyalar.

Toplantı yapmayın

Toplantılar konsept düzgün olarak anlaşılmadığında ortaya çıkar. Bunun yerine konsepti basit şekilde tutarak email veya anlık mesajlaşma ile kolayca tartışabilirsiniz. Bazı durumlarda kesinlikle toplantı yapılması gerekiyorsa 30 dakikaya alarm ayarlayın ve çaldığında toplantı bitsin.

Küçük Başarılara Erişin ve Kutlayın

Yazılım geliştirmede en önemli konu motivasyondur. Motivasyon yereldir yani kendiniz çalıştığınız şey üzerinde motive olamıyorsanız yaptıklarınız olması gerektiği gibi olmayacak hatta berbat olacaktır.

Uzun döngüler motivasyonunuzu kırabilir. Kutlamaların arasına aşırı derecede zaman girer. Diğer taraftan kısa zamanlı kutlamalar harika motivasyon yaratır. Diyelim ki aylar süren bir döngünün içerisindesiniz bir gün ayarlayın ve “4 saatte bu projeye neler yapabiliriz?” sorusunu düşünün sonra yapmaya çalışın. Bu yeni bir özellik olabilir, daha önce var olan bir özelliğin geliştirilmesi olabilir vs. Bu 4 saat sonunda bir başarı hissedeceksiniz.

Çalışanlar

Erken veya geç büyümeye gerek yoktur. Kendi alanında en iyi 100 kişiye ulaşabilseniz bile, bunların hepsini birden almak iyi bir fikir değildir. Bu kadar insanı sizin çalışma kültürünüze anında adapte etmek çok mümkün değildir. Eğitim, kişilik, iletişim gibi alanlarda çok farklı kişilikler ile karşılaşabilirsiniz. Bundan dolayı kimseyi işe almayın.

“Test sürüşü” yapın

Birisini işe almadan önce küçük bir proje ile o projeyi nasıl işlettiğine bakın eğer istediğiniz gibi değilse her iki taraf için de kazançlı olur.

Çalıştıracağınız kişinin open source’da ne kadar paylaşımda bulunduğuna bakın.

Birisinin hangi üniversite mezunu olduğu ortalamasının kaç olduğu gerçekten önemli midir? Bunun yerine open source projelerini inceleyip ne üzerinde çalıştığına bakabilirsiniz. Böylece kişileri söylediğine değil de yaptığına göre değerlendirebilirsiniz.

Uzun dönem bir teknolojide çalışmış ve onun piri olmuş kişiler yerine çabuk öğrenebilen kişileri tercih edin.

Küçük takımlarda birkaç şapkayı birden giyebilecek kişilere ihtiyaç vardır. Dizayndan anlayan programcılar, kod yazabilen grafikerlere ihtiyacınız vardır. Herkesin müşteriler ile konuşabilmesi gerekmektedir.

Bir işe şevkliymiş taklidi yapılamaz.

İşe alım safhasına geldiğinizde işin gurusunu almanıza gerek yok. Mutlu ve orta düzey bir çalışan mutsuz ve şevksiz bir şekilde çalışandan daha iyidir. Şevk ile çalışan yazılımcılar bulun, bir işi verip ayrıldığınızda o işin yapılacağına emin olun. Size çokça soru sorup sormadığına bakın, ilgili kişiler çok soru sorarlar.

Eğer iki kişi arasındaysanız iyi yazarı alın.

Bu kişinin yazılımcı mı yoksa programcı mı olduğunun önemi yoktur. Çünkü iyi bir yazar düzgün kod yazar, düzgün dizayn yapar ve düzgün e-posta atar vs.  İyi yazar aslında kelimelerden ötedir. İyi yazar nasıl iletişim kurulacağını bilir. Yaptığı işi daha kolay anlaşılır şekilde yapar. Temiz bir şekilde düşünür.

Arayüz Dizaynı

Önce Arayüzleri Dizayn Et

Program yaparken önce dizayn işleminin yapılması daha iyidir. Programda değişiklik dizayn değişikliğine göre çok daha uzun zaman alacağından önce daha kolay değiştirilenden başlamak mantıklıdır. Ayrıca dizayn aslında sizin sattığınızdır. Dizaynı öne koyarak aslında ileride soracağınız soruları öne almış olursunuz.

Önce çekirdekten başlayın

Yapacağınız projede öncelikle navigasyon, tablar ,footer, logo gibi bölümleri yapmanıza gerek yok. Merkezini yaparsanız daha iyi olur. Merkez projenizin olmazsa olmazı demektir. Kullanıcıların sizin sitenize gelme amacı burası olmalıdır. Bu işlemler bittikten sonra navigasyona, tablara vs. başlayabilirsiniz.

Sayfanın üç durumunu yapın

• Boş

Kullanıcı sitenize ilk girdiğinde gördüğü ekran.

• Normal

Ekranda tüm veri gelecek yerler doldurulduğunda görünen ekran.

• Hata

Herhangi bir hata olduğunda gelecek ekran.

Defansif dizayn

İşler yanlış gittiğinde sayfanızın nasıl görüneceğinin dizaynını yapın sürekli bu aklınızda olsun. Bunu “defensive Design for the web” diye internette aratarak daha derinlemesine inceleyebilirsiniz.

İçeriği Tutarlılığa Tercih Edin

Aksiyonlar buton mu olmalı yoksa link mi? Aksiyona göre değişir. Takvim liste şeklinde mi olmalı yoksa grid şeklinde mi? Duruma göre değişir. Gördüğünüz gibi çoğu şey “duruma göre değişir” Bundan dolayı sayfa bazında farklılıklar olabilir. Her sayfa aynı şablonda olacak diye bir şey yok. Bundan dolayı aslında önemli olanı vermek asıl konu olmalıdır.

Metin Yazarlığı

Nasıl her ikon, yazı tipi, pixel önemliyse ne yazdığınız da bir o kadar önemlidir. Bundan dolayı kullanıcınız ile aynı dili konuşmalısınız.

Tek Arayüz

Admin arayüzü genelde kullanıcı arayüzünden farklı olarak görselliğe pek fazla önem verilmeden hazırlanır. Bunu engellemek için tüm sistemde kullanıcıya gösterdiğiniz ara yüzlerin aynısını dizayn edin.

Kod

Az Kod

Kodunuzu olabildiğince basit yazın karmaşıklığı azaltın. Her defasında kodu artırdığınızda yazılımın üstel bir biçimde büyür ve karmaşıklaşır.

• Az kodun yönetimi kolaydır
• Codebase’i küçüktür bu da daha az düzenleme gerektirir.
• Değişikliğin masrafı daha azdır.
• Daha az bug’a neden olur
• Daha az destek gerektirir.

Hangi özelliğin eklenip çıkarılacağı da az kod ile ilintilidir. Çok çok çok gerekli olmadıkça bunları dışarıda bırakmanız gerekmektedir.

Programcıların geri cevap vermesine olanak verin. Mesela A’yı size şunu yapmam 12 saat sürer ama bunun yerine şu B’yi yapsam 1 saatte yapabilirim dediğinde onu dinleyin.

Mutlu Programcı

Mutlu programcı ile çalışmanın katlayan etkileri bulunmaktadır. Mutlu programcı iyi, okunabilir kod yazar. İyi yaklaşımlar yapar. Bunun için programcının 8 saat çalışabileceği bir ortam yaratmak önemlidir. İstediği dil ile yazması da buna dahildir.

Borcunuzu Ödeyin

Borç çoğu zaman para gibi görünse de aslında kod da olabilir örneğin, işi yapmak için kötü kod yazdığınızı düşünün bu bir borçtur. Bazı zamanlar bunu yapmak mantıklıdır. Olabildiğince gerçekçi olmak adına bu teknik kullanılabilir. Fakat bu bir borçtur ve bu borcun sonrasında ödenmesi gereklidir.

Kapıları Açın

Kullanıcılarınızın bilgi alabileceği tüm kapıları açın. Örneğin bilgilerine RSS ile erişebilsinler bu şekliyle uygulamanız farklı yönlere evirilebilir. RSS kullandırarak kullanıcınızın her zaman sizin sitenize girmesini engelleyebilirsiniz. API’ler yazarak da aynı şekilde programcılara uygulamanızı açarsınız ve bu bulunmaz bir kaynaktır.

Kelimeler

Fonksiyonel şartname yazmayın

• Fonksiyonel şartname sadece fantezilerden oluşur. Gerçeği yansıtmazlar, uygulama yazılımcılar onu yazmaya başlayana kadar ve dizayncılar dizayn edene kadar gerçek değildir.
• Herkesi mutlu hissettirebilir fakat gerçekte yardımcı değildir.
• Sadece herkesin mutabık olduğunu düşündüğü bir düştür. Herkesin mutabık olduğu bir metin aslında bir mutabakat değildir. Herkes aynı şeyi okusa bile farklı şeyler düşünebilir. Sonrasında “Ama bir dakika ben böyle düşünmemiştim” diyebilirsiniz. “Burada anlatılmak istenen bu değildi” denebilir.
• Daha fazla özelliğin yazılmasına neden olur. Başka bir özelliği o kağıda yazmak çok kolaydır.
• Fonksiyonel şartname değişimi, tekrardan kontrolü engeller. Bir özellik üzerinde konuşuldu ve karara varıldıysa artık kötü bir seçim bile olsa bu seçimi yapmak zorunda olduğunuzu hissedersiniz.

Peki ne yapılmalı, Uygulamanızın bir sayfalık hikayesini yazın. Eğer bir sayfadan uzunsa çok kompleks diyebilirsiniz. Bu maksimum bir gününüzü almalı.

Sonrasında arayüze başlayın, hemen bir skeç çizin ve ardından html ile bunu kodlayın, bir çok paragraftansa bu şekilde arayüzler yapmak çok daha iyidir. Arayüzlerde mutabık kalmak akılda hiçbir soru bırakmaz. Uygulamanız ne kadar esnek olursa o kadar iyi.

Gereksiz Dokümantasyondan Kurtulun

Eğer bir doküman çok çok gerekmedikçe yazmayın. Yapın fakat yazmayın, eğer bir şeyi görsel ile gösterebiliyorsanız yazmak yerine skeç kullanın. Örneğin bir taslak çizdiniz fakat bunu dizayna geçirmediniz. Bu kağıdın durmasının gereği yoktur. Yapmayacağınız şeyler ile uğraşmayın.

Kısa hikayeler anlatın

Eğer yeni özellik hakkında illa bir şey söylemeniz gerekiyorsa bu durumda hikaye anlatın. Bunun bir makale olmasına gerek yok, kısa kısa hikayeler şeklinde anlatabilirsiniz.

Gerçek Cümleler Kullanın

Lorem Ipsum her ne kadar web designer’ların bir numarası olsa da içeriğin tam olarak nasıl duracağını bilmemek aslında bir handikap. Bundan dolayı metinleriniz gerçek olsun. Eğer siteniz gerçek veriler ile doldurulmuş olsa eksik göründüğünde yine metin ekleyebilirsiniz.

Ürünün Kişiliğini Oluşturun

Ürünü bir kişi olarak düşünün. Nasıl bir kişi? Nazik mi? Disiplinli mi? Eğlenceli mi? Buna karar verdiğinizde bu kişiliğe göre yazın ve arayüzü buna göre ekleyin. Ne zaman bir değişiklik yapacak olsanız bu kişiliğe göre ekleyin.

Ücretlendirme ve Kayıt

Bedava Deneme

Birisinin sizi fark etmesi için ona bedava bir şeyler verin. Kullanıcıları kendi ortamınıza alıştırın. Bunu deneme sürümleri ile yapabilirsiniz. Eğer alışırlar ise ürününüzü almak için oltaya gelmiş olurlar. Bu şekilde daha fazla proje ve başka özellikler sunabilirsiniz.

Hesap iptalini ve kayıt olayı kolay yapın

Kayıt olmayı ve iptalini kolay yapın. Hatta iptalinin sonucunda tüm bilgilerini içeriden alabileceği bir araç yaparsanız daha iyi olur bu size olan güveni artırır. Nasıl kayıt olurken çok fazla soru sormuyorsanız, iptal olayında da çok soru sormayın.

Kimse uzun dönemli kontratlardan, kayıt ücretlerinden vs. hoşlanmaz

Ürün aydan aya para alabilir, ayrıca kontrol yapıp iptal edildiğinde para talep etmeyin. Bunlar çok basit cingözlükler. Burada kendi başımdan geçen bir olayı anlatayım. Bir promosyon ile WSJ gazetesine abone oldum. 1$’a 3 ay internet üzerinden WSJ’yi okuyabilecektim. Gazeteye kayıt olduktan hemen sonra nasıl kaydımı iptal ettireceğimi düşündüm. Çünkü eğer 3 ayı geçerse aylık 20$ civarında para verecektim ve buna tam emin değildim. İnternet üzerinden iptal almıyorlarmış, bende telefon etmeye çalıştım Türkiye hatlarında problem var ve kimse açmadı. Bunun yerine Amerika numarasını aramamı istedi. Bende daha kolay bir yöntem olarak düşündüğüm kart numaramı değiştirme yöntemini uyguladım. Fakat kart numaramı değiştirdikten bir hafta sonra hesabım iptal oldu. WSJ meğer sürekli benim hesabımı kontrol ediyormuş. Para çekmese bile varlığını ve doğruluğunu kontrol ediyor. Bu bana oldukça anlamsız geldi. Şimdiki düşünceme göre hesabımın iptal olması daha iyi, böylece bir siteye kayıt olurken önce nasıl iptal edeceğimi araştırmayı öğrendim.

Promosyon

Teaser > Preview > Launch

• İnsanların ne üzerinde çalıştığınıza dair bir ipucu verin. Bu logo olabilir, blog post olabilir vs.  Teaser serviyesinde yapmanız gereken Reddit, Boing Boing, SlashDot, Digg gibi sitelerede yayınlanmasını sağlayın bu size Google sıralaması kazancı olarak dönecektir.
• Preview adımında ise ürünün temasını anlatın, bu ekran görüntüsü vs. olabilir. Özelliklerden bahsedebilirsiniz. Fikrin arkasında ne var bunlardan bahsedebilirsiniz. Ayrıca altın bilet gibi uygulamaya önce gelenlere bedava dağıtabilirsiniz.
• Launch zamanında ise artık daha önce kayıt olmuşlara mail atın, daha önce yazdığınız blog uygulamalarını sitenize yönlendirin. Gelişim hakkında bilgi verin. Bunlar kaç kişi kayıt oldu,  ne geliştirmeler yapıldı vs. gibidir.

Promosyon Sitesi

Olması gerekenler şunlardır;

• Uygulamanızı yapmanızın nedeni nedir?
• Özellikler hakkında video veya fotoğraflar ile anlatım yapın.
• Manifestosunu belirleyin
• Gerçek hayatta ne gibi dertlere derman olduğunu örnekler ile anlatın.
• Uygulama hakkında kullanıcılardan gelen güzel mesajları yazın.
• Forum ile kullanıcıların birbirleri ile iletişime girebilecekleri bir platform hazırlayın.
• Blog yazın
• Sitenizde bulunan kullanıcı kayıt ekranına kolayca erişebilecekleri bir link koyun.

Blog yazın

İyi bir blog reklamdan daha fazla kullanıcı getirebilir.

Hemen birşeyler istemeye başlayın

Sitenin ismin aldıktan logoyu ve ipucu veren birkaç kelimeyi belirledikten sonra hemen kullanıcılardan mali istemeye başlayın. Böylece canlı ortama çıktığınızda onları bilgilendirebilirsiniz.

Özellikleri Sunun

Örneğin bir projeniz var bu projede eğer etrafa bilgilendirme yaparsanız başarılı olduğunuzda sizi takip eden sayısı artacaktır. Diyelim ki Java ile kodluyorsunuz ve bu alanda farklı bir şeyler geliştirdiniz. Tebrikler artık arkanızda Java topluluğu bulunmkatdır. Diyelim ki bloğunuzda RSS desteği var tebrikler blogcuların ilgisini çektiniz.

Logları takip edin

Loglarınıza bakıp kimin sizin hakkında konuştuğunuzu sürekli kontrol edin. Kim hakkınızda kötü konuşuyor. Hangi bloglarınız Technorati, Blogdex, Feedster gibi sitelerde yayına çıktı bunları takip edin. Sizin yaptıklarınızı yayan kişilere teşekkür edin ve onların üst bir listeye konularak yapılan değişikliklerden ilk onların haberdar olacağını haber verin. Eğer yorumlar negatif ise bunları iyi bir şekilde dinleyin ve düzgün bir şekilde “Buna şundan dolayı karar verdik” gibi mantıklı cevaplar verin.

Uygulama içerisinde yükseltme olanağı verin

Örneğin dosya yükleme için kullanıcının permium olması gerekiyorsa, free kullanıcı dosya yüklemeye çalıştığında bunu anca ücret vererek yapabileceğini söyleyin ve bunun neden iyi bir fikir olduğuna onu inandırın.

Destek

Destek ile geliştirme arasındaki farkı anlamanız lazım. Bunun için yazılımcıların doğrudan müşteriler ile iletişime geçmesi lazım. Böylece problemin doğrudan kaynağını göreceklerdir. Desteği dış firmalara vermeyin. Bunu kendiniz yapın. Gerekirse müşteri taleplerinden sıkılsanız, kızsanız bile bunu yapmanızda fayda var.

Sıfır Eğitim

Ürününüz için eğitim dokümanı yazmayın. Bunun yerine soru cevap veya gerektiği yerlerde yardım metinleri ile bu işi yapın.

Hemen Cevap verin

Müşterilere hemen cevap verdiğinizde çok mutlu oluyorlar. Tam olarak yeterli cevap veremeseniz bile hiç yazmamaktan iyidir. Çalışma saatleri içerisinde  soruların %90’ına en geç 90 dakika içerisinde cevap vermelisiniz.

Zor Aşk

Kullanıcıların her istediğini yapamazsınız. Tekrar hatırlatalım her şey en basitiyle olmalıdır. Kullanıcı her zaman haklı değildir. İstemediğiniz birkaç özelliği kullanıcı istediğinden dolayı uygulamanıza sıkıştırmayın.

Yaptığınız Yanlışları Paylaşın

Eğer yanlış yaptığınız bir konu var ise bunu insanlara söyleyin. Mesela uygulamanın down olması, bunun neden olduğunu da bildirebilirsiniz. Açık ve transparan olun bu konuda. Gizli şeyler tutmanıza gerek yok. Bilgili müşteri en iyi müşteridir. Göreceksiniz ki bu batırdığınız işler kullanıcının gözünde beklediğiniz kadar kötü de olmayabilir.

Canlı Sonrası Geliştirmeler

30 gün sonrasına major bir güncelleme ayarlayın. Bu sizin müşterileri dinlediğinizi gösterir. Başka bloglarda konuşabileceğiniz yenilikler verir.

Sürekli üretimde olduğunuzu bilsinler.

Blog yazmayı canlıya geçişten sonra bırakmayın. Bu blog sürekli güncellenmelidir. Blog’da yazabilecekleriniz; Soru cevap, nasıl yapılır, ipuçları, yeni özellikler vs. dir.

Beta sözcüğünü kullanmayın.

Bu kullanıcıların projenizin üzerinde bir bağlılığınızın olmadığı fikrine kapılmasına neden olur. Eğer ürüne yeteri kadar güvenmiyorsanız ne zaman canlıya çıkacağınızı halka arz edebilirsiniz. Ürününüzün mükemmel olmasını beklemeyin, canlıya alın ve yenisini çıkmaya çalışın.

Tüm buglar aynı seviyede değildir.

Bugları öncelik sırasına koyun. Hatta bazılarını görmezden gelin. Tüm bugları anında düzeltmek zorunda değilsiniz. “Doğru çalışmıyormuş gibi görünüyor” bugları bir süre bekleyebilir. Eğer bir bug veri tabanını etkiliyorsa sizin de tahmin edebileceğiniz gibi anında düzeltilmesi gerekmektedir. Ayrıca bug’ların etrafına çok korku duvarı oluşturmayın bunun normal olduğunu kabullenmelisiniz.

Rakiplerinizin Yeniliklerini Takip edin.

Uygulamanın şişmesine izin vermeyin

Uygulamanız web tabanlı ve aylık gelir modeline dayalı olursa uygulamanıza Microsoft gibi sürekli birşeyler eklemeye ihtiyacınız yoktur. Uygulamanın bu şekilde genişlemesinin nedeni biraz da satış ile alakalıdır. Siz bu tuzağa düşmeyin bazen insanlar isveç anahtarı gibi herşeye sahip olmak yerine sadece kaleme ihtiyaç duyarlar.

Akışa ayak uydurun

Sonuç

Artık uygulamanızı yazmaya hazırsınız.  Herkes kitap okuyabilir. Herkesin bir fikri olabilir. Herkesin kuzeni web dizayn işi yapabilir. Herkes blog yazabilir. Burada farklılık sizin bunları ne kadar iyi yaptığınız ile alakalıdır. Başarı işi ne kadar iyi yaptığınız ile alakalıdır. Yaptığınız projenin tüm dallarında bir harmoni ve balans olmalıdır. Her zaman zayıf olduğunuz bağlantıları kontrol edin ve bunları iyi seviyeye getirmeye çalışın.

Çalışanlar

Birşeyler yapmak isteyen insanlar hiç durulmazlar. Bu insanları bulduğunuzda bırakmayın sonunda bu kişiler harika bir firmaya sahip olmanızı sağlayacaklardır.

Yaptığınız işin yazılımdan fazlası olduğunu bilin.

Sağlıcakla kalın.

Bu çevirisini yaptığım hikaye Japon kültürünü anlatan temel hikayelerden biridir. Ezop masallarına benzer. İngilizcesini http://www16.plala.or.jp/hananohosomichi/gongitsune.html adresinden okuyabilirsiniz.

Bu gençken köyümde yaşayan yaşlı Mohei’den duyduğum bir hikayedir. Zamanın birinde Nakayama diye bir yede küçük bir kale varmış. Bu kale benim köyüme çok yakınmış. Kral Nakayama-sama da işte bu küçük kalede yaşarmış. Nakayaya çok yakın bir yerde Gon adında bir tilki yaşarmış. Gon eğreti otların her yeri kapladığı bir ormanda küçük bir inde yaşarmış. Gündüz ve geceleri dışarı çıkar yakın köylerde yaramazlıklar yaparmış. Tarlalara gider ve tatlı patatesleri kökünden söker ve etrafa dağıtırmış. Güzelim kanola çiçeklerinin tohumlarını söker ve ateşe atarmış. Hatta köylünün birinin evinin arkasındaki kırmızı biberleri bile aşağı indirmiş. Çok büyük sorunlara yol açmış.

Bir güz gününde Gon mağarasından hiç dışarı çıkamamış. İki veya üç gün hiç durmadan yağmur yağmış. Yağmur durulduğunda Gon rahatlayarak dışarı çıkmış. Gök yüzü çok temiz ve canlıymış ki herkes o an öten kuşun harika sesini duyabilirmiş.

Gon ormandan ayrılarak ırmağın yanına kadar yürümüş. Irmağın yanında otların başları görünüyormuş. Yağmur damlaları otların üstünde harika bir görüntüye neden olmuş. Üç gün yağmur yağdığından ırmak suyu da yükselmiş. Normalde sudan uzakta kuru yerde yaşayan otlar bile çamurlu suyun altında kalmış. Gon çamurlu yoldan ırmak boyunca aşağıya doğru gitmiş. Irmağın kenarında bir adam görünçe çok şaşırmış. Yavaşça büyük otların arkasına saklanarak adamın onu görmesini engellemiş. Gizlice izlerken adamın sessiz sessiz birşey sakladığını görmüş. “Bu Hyojyu mu?” diye de merak etmiş. Hyojyu sıkı bir şekilde giyilmiş Kimonosuyla beline kadar suyun içinde duruyormuş. Başında bir bandana varmış ve yüzünün bir tarafına da ot yapışmış. Yuvarlak ot yüzünde sanki bir benek gibi görünüyormuş. Bir zaman sonra Hyojyu balığı torba ağının içinden torba gibi birşeyin içine aktarmış ve torbayı sudan çıkarmış.

Ağın içerisinde biraz ot ve çürümüş ağaç dalları olmasına rağmen balığın çırpındığı görülüyordu. Ayrıca dikkatli bakarsaydınız büyük balığın parlayan sırtını ve iri bir yılan balığını da görebilirdiniz. Hyojyu büyük balık ile yılan balığını sepetine koymuş ve daha önce içine balık koyduğu torbayı da ağzını açıp suya atmış. Hyojyu sonrasında nedendir bilinmez balık torbasını alıp ırmaktan dışarı çıkmış. Torbayı ırmağın kenarına koyarak sepetin olduğu yerden ırmağı inceleye inceleye biraz uzaklaşmış. Hyojyu gider gitmez Gon hemen saklandığı uzun otların arkasından çıkmış ve doğrudan balıkların olduğu sepete gitmiş. Yine yaramazlığı tutmuş, balıkların hepsini teker teker sepetten çıkarmış ve ırmağa geri salmış. Balıklar çamurlu suda çırpına çırpına uzaklaşmışlar. Son olarak yılan balığını ırmağa geri bırakmaya çalışmış ama çok kaygan olduğundan bir türlü tutamamış. Gon sabırsızlanmış ve kafasını sepetin içine gömmüş. Yılan balığını ağzına almış. Yılan balığı ani bir hareketle hemen Gon’un boynuna yapışmış. Sonrasında Hyojyu Gon’u görmüş ve “Hırsız tilki! Hırsız tilki!” diye bağıra bağıra sepete doğru gelmeye başlamış. Gon şaşkın bir şekilde yerinden sıçramış, yılan balığını boynundan atmaya çalışmış ama balık öyle bir yapılmış ki boynundan ayırmak imkansızmış. Gon boynunda yılan balığı ile oradan kaçmaya başlamış. Gon kendi yuvasına geldiğinde arkasına bakıp adamın gelip gelmediğini kontrol etmiş fakat Hyojyu tilkiyi takip etmiyormuş. Gon rahatlamış, ardından boynundaki balığı ısırarak boynundan çıkarmış ve oracıkta öldürmüş. Ölü yılan balığını mağarasına yakın bir yere otların üzerine bırakmış.

On gün sonra, Gon Yasuke’nin evinin arkasında dolaşıyormuş. Evin yanında dolanırken Yasuke’nin karınısını incir ağacının yanında dişlerini siyaha boyarken görmüş ( Eskiden japon kültüründe siyah diş güzellik belirtisiydi ) Sonrasında demirci Shinbei’nin evinin yanından geçerken karısının saçlarını taradığını görmüş.”Buralarda bir şeyler oluyor” diye kendi kendine söylenirken. Acaba bir festival mi var diye düşünmüş. Fakat eğer festival olsa fülüt sesleri veya davul sesleri olurdu diyerek festival olamayacağına karar vermiş. Ayrıca eğer festival olsa şirin ( Japon tapınağı ) bayraklarla donatılmış olmalıydı diye düşünmüş. Böyle kendi kendine düşünürken Hyojyu’nun evinin yanından geçmiş. Geçerken çok belirgin bir şekilde kırmızı bir kuyu görmüş. Bir çok insanın o eski evin içini doldurduğunu görmüş. Kadınların kimono ( yerel kıyafet, özel günler için ) giydiğini ve ateşi harladıklarını görmüş. ( Japonlar ölüleri yakarlar) Ateşin üstünde büyük bir kapta yemek kaynıyormuş. O anda Gon anlamış ki bu bir cenaze merasimi. “Acaba Hyojyu’nun ailesinde kim öldü” diye düşünmüş. Gon öğlen olduğunda, mezarlığa ( ölü küllerinin koyulduğu yer ) gitmiş ve girişteki heykelin arkasına saklanmış. O kadar güzel bir günmüş ki uzaktan kalelerin çatılarındaki kare kare kiremitler görünüyormuş. Kırmızı örümcekler oğul vermiş ve yerler kırmızı bir elbise gibi görünüyormuş, sonrasında Gon uzaktan köylülerin çanları çala çala geldiklerini duymuş.

Bu cenaze töreninin başlayacağına dair bir işaretmiş. Cenaze alayını eşlik eden beyaz kimonalarını giymiş kişileri görüvermiş. Ayrıca sesler de gittikçe yaklaşıyormuş. Cenaze alayı mezarlığa girince yerdeki örümceklerin çoğu ölmüş. Sonra gözü Hyoju’ya ilişmiş, Hyojyu beyaz kimonosunu giymiş ve annesinin adına kazınmış tableti tutuyormuş. Tatlı patates gibi sürekli parlayan güler yüzlü görünen Hyojyu, o gün çok üzgün ve solmuş görünüyormuş. “Anladım” demiş Gon kendi kendine, ölen Hyojyu’nun annesi. Sornasında Gon yavaşça kafasını yine heykelin arkasına saklamış. O akşam, Gon deliğinde düşünedurmuş. “Hyojyu’nun annesi hasta olduğunda mutlaka yılan balığı istemiş ve Hyojyu bundan dolayı yılan balığı yakalamış ve diğer balıkları suya salmış demekki” diye düşünmüş. Öyleyse Hyojyu annesine yılan balığını getiremedi ve kadın sürekli yılan balığını düşleyerek, keşke yılan balığı olsaydı da yeseydim diyerek ölmüş. Gon “Keşke bu olayı engellemeseydim” diye düşünmüş

Hyojyu kırmızı kuyunun yanında arpalarını yıkıyormuş. Şimdiye kadar annesiyle fakir olsalar bile birlikte yaşayıp gidiyorlarmış. Fakat şimdi Hyojyu tek başına kalmış. Gon Hyojyu’yu çalıların arkasından izlerken aynen benim gibi tek başına diye düşünmüş. Tam Gon oradan ayrılacakken seyyar satıcının sesini duymuş. “Sardalyalarım var! Ucuza taze sardalyalarım var” diye bağırıyormuş. Gon bu sese doğru giderken arka kapıdan Yasuke’nin karısı “Ben biraz balık almak istiyorum” demiş. Seyyar satıcı arabayı yolun kenarında durdurmuş ve parıl parıl parlayan sardaylaraından biraz alıp Yasuke’nin evine gitmiş. Bunu gören Gon hemen arabanın yanına giderek sepetten 5-6 tane sardunyayı almış ve geldiği yere geri dönmüş. Sonra Hyojyu’nun evine gitmiş ve balıkları arka kapının eşiğine bırakmış ve hızlıca oradan ayrılmış. İnine dönerken Hyojyu’nun hala arpaları yıkadığını görebiliyormuş. Bu yaptığım davranış iyi bir kefaret diye düşünmüş Gon. Ertesi gün dağdan ceviz toplayan Gon cevizleri Hyojyu’nun evine götürmüş. Arka kapın geçerken Hyojyu’nun yemek yemeye başlayacağını görmüş. Hyojyu bir elinde pirinç tabağı ile görünmüş. Gon yüzüne dikkatli bakınca Hyojyunun yüzünde çizikler ve yaralar görmüş. “Ne oldu acaba” diye düşünmüş, bu sırada Hyojyu kendi kendine konuşmaya başlamış “Kim o sardunyaları benim evime getirdi acaba, seyyar satıcı benim çaldığımı sanıp dövdü beni” diye söylenmiş. Gon iyilik yaptığını sanarken bu olay Hyoju için daha da kötüye mal olmuş. Gon Hyoju adına kötü hissetmiş. Satıcı Gon yüzünden Hyoju’yu dövmüş. Bunları düşünürken sessizce cevizleri girişe bırakmış ve oradan ayrılmış. Gon ertesi gün ve ondan sonraki gün de dağdan ceviz toplamaya ve Hyoju’nun evine getirmeye devam etmiş. Üçüncü gün, sadece ceviz değil biraz da mantar getirmiş.

Güzel bir ağustos akşamında, Gon gezinti için dışarı çıkmış. Nakayama kalesine doğru giderken karşıdan seslerin geldiğini duymuş. Kuşlar yine şarkılarını söylüyorlarmış. Gon hemen yolun kenarına saklanmış. Sesler yaklaşmış. Gelenler Hyojyu ve Kasuke’ymiş.

Hyojyu : ” Gerçekten diyorum Kasuke ”
Kasuke : “Efendim ? Ne ? ”
Hyoju : “Son zamanlar etrafımda çok garip şeyler oluyor”
Kasuke: ” Ne gibi ? ”
Hyojyu: “Çok ilginç bir şekilde birisi hergün evime ceviz ve mantar getiriyor.”
Kasuke: “Kim ? ”
Hyojyu: “Hiç bir fikrim yok, birisi eve bunları bırakıyor ve ayrılıyor”
Gon iki adamı takip ediyordu.
Kasuke: “Gerçekten mi?”
Hyojyu: “Gerçekten, eğer yalan söylediğimi düşünüyorsan yarın gel sana cevizleri göstereyim. Kendi gözlerinle görürsün”
Kasuke: “İlginç”
Sonra birlikte sessizce biraz daha yürümüşler. Sonra Kasuke aniden arkasına bakmış. Gon şaşırmış ve hemen yoldan çekilmiş. Kasuke Gon’u görememiş ve Hyojyu ile yoluna devam etmiş. Kichibei’nin evine geldiklerine ikisi de doğrudan içeriye girmişler. Tapınaktan gelen ritmik davul sesleri her yerde yankılanıyormuş. Gon kağıt kapıya bakınca papazın kel kafasını aşağı yukarı dua ederken görmüş. Bir süre sonra üç adam daha Kichibei’nin evine girdi. Gon papazın duasını duyabiliyormuş.

Papaz duasını bitirene kadar Gon su kuyusuna varmış. Sonra Hyojyu ve Kasuke birlikte tapınaktan ayrılmışlar. Hyojyu ve Kasuka’nın ne konuşacaklarını merak eden Gon arkalarından gölge gibi hiç ayrılmamış
Kasuke : “Ne konuşuyorduk, He hatırladım, Bence bunları sana Tanrı getirmiş olmalı”
Hyojyu : “Gerçekten mi!” diye şaşkına dönmüş.
Kasuke : “Düşünüyorum da bunları sana hiç kimse bırakmaz.Tanrı senin yalnız olduğunu biliyor ve sana acıdığından ceviz ve mantar veriyordur.” diye oldukça inandırıcı bir biçimde konuştu.
Hyojyu : “Olabilir mi böyle birşey gerçekten?”
Kasuke : “Bence öyle. Bundan dolayı her gün Tanrıya dua etmelisin”
Hyojyu : “Kesinlikle haklısın”
“Rezalet!” dedi Gon içinden. “Her gün Hyojuya ceviz ve mantar getiren benim, Tanrı değil. Bu adil değil” diye hayıflanmış.

Sonraki gün Gon Hyojyu’nun evine biraz daha ceviz götürmüş. Hyojyu o ara kulübesinde ip eğiriyormuş. Hyonju’nun evde olduğunu anlayınca Gon yavaşça arka kapıdan içeri girmiş. O ara Hyonju hemen anlamış birşeylerin olduğunu ve bi bakmış ki içeride tilki var. “Bu tilki benim tuttuğum yılan balığını çalan tilki, kesin yine haylazlık yapmaya gelmiştir” diyerek yerinden kalkmış “Şimdi ben sana ona göstereceğim”. Hemen gitmiş duvardaki tüfeğini almış ve içerisine barut doldurmuş. Gon’un arkasından bir el ateş etmiş “Bam!” Gon tam kaçacakken Hyojyu onu vurmuş. Gon büyük bir acıyla yere yığılmış. Hyojyu daha yakından görmek için yanına gitmiş ve o an kapının girişindeki cevizleri görmüş. “Ne !” diye şoka uğramış. Sonra aklına bir anda şimşek gibi “Cevizleri getiren tilkiydi” düşüncesi çakılmış. “Cevizleri getiren sendin!” diye bağırmış. Gon yerde yatarken başını yavaşça sallamış. Tüfek Hyojyu’nun elinden sıyrılmış ve ucundan ince mavi bir duman yükselmiş.

Long Excuse

Japon sinemasının bir çok filmini izleyen bir kişi olarak aslında bu festival ve festivaldeki filmkerden pek umutlu değildim. Daha önceden festivaldeki iki filmi izlemştim. Festival Filmleri sizin de gördüğünüz gibi genelde 2016 filmlerinden oluşuyor. Örneğin Midnight Diner 2 veya Samurai Hustle Returns. Öncelikle filmin kahramanlarından bahsedeyim. Sachio ( Fotoğraftaki kişi ) kendini beğenmiş bir yazardır. Hatta tanınmış birisi olduğunda kendi adıyla bile hitap edilmek istememektedir. Çünkü onun adında bir bezbol yıldızı bulunmaktadır ve bu ismi taşımanın oldukça zor olduğunu düşünmektedir. Aslında bu kendini beğenmişliği biraz da kendini küçük görmesinden de kaynaklanabilir. Çünkü iki duygu birbirine öylesine yakındır ki ayırmak zor. Sachio’yu seven karısı ona yaranabilmek için saçını süpürge etmektedir. Fakat nafile, Sachio gençlerden bir kız bulup ilişki yaşamaya başlar. Eşi anlar bunu aslında ama bozuntuya vermez. Sonra bir gün eşi arkadaşıyla başka bir ile giderlerken trafik kazasında ölür. Tabi arkadaşı da ölür. Sachio bir defa olsun ağlamaz bu durumda, kendisini sorgular ve hep bir mazeret bulur bu konuda. Ama şans bu ki Sachio’nun eşinin arkadaşının kocası Sachio kadar metanetli veya duygusuz değildi eşine karşı. Shinsuke, eşi öldükten sonra 2 çocuğu ile başbaşa kalmıştır. Eskiden Sachio ile arkadaşlığı bulunan Shinsuke bu arkadaşlığı tekraralamak istemektedir. Sonrasında olaylar gelişir ve Sachio çocuklar ile iyi geçinmeye ve hatta onları deli gibi sevmeye başlar. Sürekli olarak karısının arkasından ağlayan Shinsuke bir bir kadın ile ilişki tarzı birşeye başlar. İlişki tarzı diyorum Japon kültüründe bu ilişki olmayabilir, garip yani eş değil, kız arkadaş değil ama eş gibi, ama ilişkileri de yok. Sonrasında Sachio yine yalnız kalır.

Filmde bu konunun yanında daha çok bende uyandırdıklarından bahsetmek istiyorum. Sachio aslında eşini deli gibi sevmeyen milyonlarca erkekten birisi. Yani ona göre eşi herşeyi yapabilir ama sevgi farklı birşeydir. Sachio’da sevememiştir. Eşi öldüğünden dolayı bir üzüntü duymamaktadır aslında. Diğer insanlar gibi de yalancı değildir. Yani başkalarına ağlayarak karşılık vermez. İnsanlar neden ağlamadığına kulp ararken o doğrudan bunu söyleyebilir. Ama asıl olan Sachio’nun kendisini sevme oranıdır. Bu sevgi yeni nesilde gittikçe artan bir sevgidir. Yani ego, bu öyle birşey ki kendinden başkasının duygusunu düşünemez olmuştu Sachio, eşinin ölümü aslında onu kendisine getirdi diyebiliriz. Zaten o da her sözünde eşimin ölümünü sürekli hatırlamak istiyorum diyor. Eşi öldükten sonra aslında değişmedi Sachio sadece öyleydi, ve başka insanlara olan ilgisi bu olaydan sonra arttı. İsmi ile anılmak istemeyen birisi anında isminin söylenmesine hiç birşey demeyip, çocukla çocuk olan birisi olmaya başladı. Zaten bu sevgiyi alan birisi daha geri dönüş yoluna giremiyor. Yani çocuklardan ayrılması gerektiği zamanlarda hiç ayrılmak istememesi bu durumdan dolayı. Yoksa genç ve yeni ilişki yaşayabilecek birisi. Fakat bunun için anlaşılmaz yalancı eforlar sarfetmeli ve artık yalancı olmaya niyeti yoktur. Zaten evli ve boşanmış kişiler de çocuklarını bu gerçeklikten dolayı seviyor olabilirler. Çünkü etrafında kendi duygularını söyleyemeyeceği veya ona kendi duygularını açıklamayacak tonlarca arkadaş yerine herşeylerinin yok olmasına, yok edilmesine rağmen çocuklarını seviyorlar o kişiler. Sachio bir şekilde sonunda yine iki küçük çocukla görüşüyor ama artık durumun eskisi gibi olmayacağını biliyor.

Bir diğer konu ise Sachio’nun yeni yazdığı kitap. Bu kitap konu olarak Sachio’nun çocuklarla olan arkadaşlığını konu almakta. Hatta bazen Sachio’nun ikileme düştüğünü hissettim. Acaba onları sevdiğinden mi birlikteydi yoksa hikaye yazma ihtiyacından mı ? Bence çocukları sevdiğinden, sizde filmi izeyip güzel bir 2 saat geçirebilirsiniz.

   Kitap 160 sayfa civarında. Yazar başından geçen olaylardan örnekler vererek iş için karlılığın ne kadar önemli olduğunu anlatmaya çalışıyor. Bu hikayeler silsilesinde genel olarak gözüme çarpan insanların kar için çocuğunu veya ailesini bile tanımaması gerektiği. İş ve aile hayatı arasında kalırsanız her zaman işi seçmelisiniz diye öğüt veriyor yazar. Doğal olarak tüm hikayelerinde biraz ruhsuzluk var. Sürekli kendi hakkında konuşup böbürleniyor. İnsanın zengin olması için böyle meziyetlere sahip olması gerekiyor sanırım.

Birkaç önemli nokta şu şekilde;

• Micromanagement çok önemli, eğer işin sahibiysen gerçekten öyle davranman gerekiyor. Eğer işin ile bir sorun varsa bu kesinlikle senden kaynaklanıyor. Bu çok ağır bir cümle gibi duruyor fakat yazar altını şu şekilde doldurabiliyor; İş ortamında takım oyunu diye bir oyun yok ve sen herşeyin belirleyicisi olmalısın. Senin çalışanların istediğin gibi değil mi ?  Senin düzenine, dizaynına uymuyor mu?  Senin istediklerini yapmıyor mu ? O zaman  onları kovmalısın çünkü her zaman daha iyilerini bulabilirsin. Gördüğünüz gibi yazar günümüzün aksine çokta fazla takım, birliktelik, birbirini anlama vs. gibi şeyleri umursamıyor. Eski tip bir yönetim tarzını tercih ediyor. Aslında buna bazı açılardan ben de katılıyorum. Çalıştığım firmalarda birlikte yapalım, hadi bunu da paylaşalım vs. gibi ortaklaşa yaptığımız şeylerde istediğimiz yolu katedemedik. Bunun yerine birisi taşın altına elini koyduğunda oldukça hızlı bir şekilde işi bitirebildik. Ayrıca yazar eğer herkes görev ve yapacaklarını tam olarak bilirse bu durumda herkesin daha mutlu olacağını söylüyor. Buna da katılıyorum. Fakat bunları yapabilecek bir takım için yönetici çok iyi olmalı. Herşeyden haberi olmalı ve herkesi yönlendirebiliecek yetenekte olmalı. Bu şekilde işler daha iyi ilerleyebilecektir.
• Diğer ekonomi yazarların gibi Cash is the King sözüne katılıyor. Bunun için işi sürekli büyütme ve parayı kollamanın gerekliliğinden bahsediyor. Örneğin kira mı vermeniz gerekiyor ? Bunu ertelemek için elinizden geleni yapın diyor. Veya birisine ödeme yapmanız mı gerekiyor bunu öteleyin diyor. Bunu ödeyemeyeceğinizden dolayı değil, parayı elde tutma amacıyla söylüyor.
• Yazara hakverdiğim konulardan birisi liyakat. Yazar için liyakat olmazsa olmaz. Yazarın firmasının yaptığı iş, batmaya yakın olan firmaların yönetimini ele alıp onları kurtarmak. Evet çok zor gibi görünüyor fakat kitabı okuduktan sonra farkettim ki kitabın tamamı liyakat ile açıklanabilir. Yazar gittiği her firmada işini yapamayanların gitmesi gerektiğini vurguluyor. Örneğin bir firmanın kurucu ortaklarından birisi çalışmadığı halde yıllık yüklü bir miktarda para alıyor. Bu parayı almasının nedeni sadece kurucu ortaklardan olması ve asıl firma sahibinin oğullarının bu kişiye saygısından dolayı. Bir diğer olayda firmanın sahibi herşeyi çocuklara bırakıyor ve işe gelmiyor. Oğulları ise günlük belki 2-3 saat çalışıyor. Tabi sonuç belli. Firma yakın bir zamanda batacak duruma geliyor. Yazar bu firmayla çalışmaya başladıktan sonra bir dizi önlemler alıyor. Çalışma saatlerini artırıyor ve firma kurtulabiliyor.
• Bir diğer konu başlığı ise çalışma saatleri. Yazar yine günümüzün aksine cumartesi pazarında çalışma günü olduğunu ve anca bu günlerde çalışırsak rakiplerimizi geçebileceğimizden bahsediyor. Yani aslında yazarın söylediği tamamen iş odaklı yaşamak gerektiği. Ne zaman rahat yaşayacak bilmiyorum, belki de birşeylere sahip olduğunda kendini rahat hissediyordur.

Genel olarak kitap kısa ve akıcı. Birkaç saatinizi verip okuyabilirsiniz. Çok beğenirseniz eminim bu düzene olan inancınız dolayısıyla bir kaç kişiyi işten atacak ve  kendinizi daha iyi hissedeceksinizdir. Çünkü işten attığınız kişiler hafta sonları çalışmak istemeyen kişiler olduğundan size yaramaz gelecektir. /sarcasm.

İngilizce özetini buldum isterseniz buradan da okuyabilirsiniz : İngilizce Özet

Orhan Pamuk bu kitabında da öncekilerde olduğu gibi ince detaylar ile harikalar yaratmış. Kitaptaki kahramanlar şu şekilde, Selahattin ( Büyük Baba ), Fatma ( Baba anne ) , Nilgün ve diğer iki kardeşi Metin ve Faruk Fatma’nın çocuğundan olma torunları, Recep ise Selahattin’in hizmetçiden olan ilk çocuğu ve diğer çocuğu ise topal Yusuf ve oğlu Mustafa ve etrafındaki arkadaşları Serdar vs.

Hikaye eskiden yeniye doğru normal bir akışla ilerliyor. Her bölüm bir kişinin gözünden diğerleri hakkındaki düşünceleri ve yargılarını anlatıyor. Selahattin İstanbul’da Doktorluk mesleğini yerine getirmekteyken Fatma ile evleniyor. Fatma zengin bir aileden bundan dolayı kendinde çalışmama ve dünyevi şeylere çokta ilgi beslememe üzerine odaklıyor. Genelde hep ahiret için çalışan bir kişi izlenimini veriyor. O dönemdeki siyasi karışıklık dolayısıyla İstanbul’dan gitmesi gereken Selahattin soluğu Gebze’de alıyor. Burada çabuk alışıyor ve hemen bir ofis açıp işlerine başlıyor. Fakat insanlara kızgınlığından mı yoksa Allah’a kızdığından mı bilinmez herkes ile arası kötü oluyor. Her defasında insanları azarlıyor ve hastalar daha da Selahattin’in kapısını açmaz oluyorlar. Selahattin insanları hep tanrıya inandıkları üzerine ve doğulu olmalarından kaynaklı inanç ile hareket etmelerinden dolayı azarlıyordu. Batı hayranı olarak doğulu insanları azarlamaktan geri kalmıyor ve kendini herkesten üstün görüyor dolayısıyla. Fakat işler kesat olduğundan dolayı ofisi kapatmak durumunda kaldı. Sonrasında kendi kendine karar verdi ve doğuda bir kaç kişiyi değiştirmek ile bir değişiklik olmayacağı kararına vardı. Bundan dolayı da ansiklopedi yazmaya başladı. Bu aslında sonun bir başlangıydı. İlerleyen bölümlerde beni düşünceye iten acaba Selahattin gerçekten bu kadar çok şey söylemek istemiş miydi ( 40 Cilt ) , insanları bu kadar değiştirmek istemiş miydi yoksa bu işi yapıp kendine bak ben işe yarar biriyim mi demem istiyordu. Artık işi ansiklopedi yazmak olan Selahattin’in paraya ihtiyacı vardı. Eşinin elmazlarını, yakutlarını satmaya başladılar. Tabi öncesinde İstanbul’da olan mal varlıklarının tamamını satması gerekiyordu. Her defasında bir tüccar eve geliyor ve bir parça götürüyordu Fatma’nın çeyizinden. Fatma Selahattin ile başbaşa kalmaya bile tahammül edemiyoru artık. Tabi o alarar çocukları oldu yani Nilgün ve diğer iki kardeşinin babaları. Herkes kendi hayatını yaşıyordu. Selahattin odasına çekilmiş Fatma ise üst katta kendi yatağına kapatıyordu kendisini. Kasveti hissettim okurken aslında. Ardından eve bir hizmetçi alıyorlar. Selahattin’in hizmetçiden iki çocuğu oluyor. Selahattin bu ilişkinin yanlış olduğunu düşünmüyordu. Neticede her bilim insanının böyle ufak tefek ilişkileri olduğunu herkes biliyor ve normal karşılıyordu ona göre. Fakat Fatma için bu çocuklar yok edilmesi gereken yabani otlar anlamına geliyordu. Selahattin bunu bildiğinden önceleri onları eve yaklaştırmıyordu. Evin kenarına bir kulübe kurup hizmetçiden olan çocuklarını buraya yerleştirdi. Fakat soğuk kış günlerine dayanamayarak Fatmaya onları eve alacağını söyledi. Tabi Fatma buna katiyen karşı olduğundan bir gün hizmetçinin evine giderek iki çocuğu haşat etti. Çocuklardan küçüğü (Yusuf) topal kalırken büyüğü (Recep) cüce kaldı bu olay sonunda. Fatma bu olaydan hiç üzüntü duymadı. Selahattin ise hizmetçi ve çocukları başka yere götürdü ve orada bir aile bulup onlara teslim etti. O aile de çocuklara iyi bakmadı ve uzun yıllar sonra Selahattin bundan dolayı onlara mahçup olduğunu belirtmiştir. Fakat yine de sözlerinin arasında “Sadece size yardım etseydim doğu halkında yine de birşey değişmeyecekti” Bundan dolayı herkesi düzeltmesi gerektiğini düşünmekteydi. Yine beni bir düşünce aldı, acaba gerçekten doğu halkını mı düşünmüştü yoksa kendi suçunu mu örtbas etmeye çalıştı.

Yıllar geçti Selahattin sabah ansiklopedi hayali ile uğraşıyor akşamları ise içkisiyle sarhoş oluyordu. En sonunda ölümün çaresini buldum dedikten 4 ay sonra öldü. Orhan Pamuk’un en sevdiğim özelliği olaylara hislerden az yer vermesi. Yani anlık olan şeyler gerçekten anlık oluyor. Diğer kitaplarında da bu hisse kapıldım. Fatma Recep ile yalnız kalıyor ve Recep evde bir hizmetçi gibi çalışmaya başlıyor. Tabi bazı kişiler recep ile dalga geçerken bazıları üzülüyor bazıları ise gerçekten insan yerine koyuyor. Recebin en çok sevdiği üçüncü gruptaki kişilerdi.

Hikaye Fatmanın torunlarının misafirliğe gelmesiyle ayrı bir boyut alıyor. Fatma bir türlü yalnızlığından kurtulamıyor. Bir türlü egosunu yenemiyor ve herkesin ona haber vermesini, herkesin ondan habersiz iş yapmamasını ister bir pozisyona geliyor. Halk arasında buna olarak adlandırdığımız vaka gibi görünüyor. Fakat bu onda olan ve ta çocukluktan süregelen bir olay olduğundan aslında Fatma’nın çoktan bunamış olduğunu düşünebiliriz. Fakat zamanla hareketlerinde ki yavaşlıktan ve diğer sorunlarından dolayı daha aşikar oluyor. Franklin’in

“Bazı insalar 25’inde ölür fakat 75’ine kadar gömülmez” demesine örnektir Fatma. Torunların her birinin dünyadaki gayesi farklı Nilgün komünist, Metin kendi hayatını kurtarmak isteyen ve zenginlik hayalleri ile yaşayan birisi, Faruk ise eskiyi içerek örtmeye çalışan bir sarhoş. Metin geldiği gün hemen sosyete ile eskisi gibi sıkı fıkı olmak için arkadaşlarının yanına gidiyor. Nilgün ise kitaplarına gömüyor kendini Faruk ise yalnızlığına günler böyle geçerken Nilgün yüzmeye gidiyor, ardından bakkaldan Cumhuriyet gazetesi alıyor ve eve dönüyordu. Metin ise arkadaşları ile dışarlarda dolaşıyor ve parasızlıktan yakınıyordu. Aslında orta sınıf bir hayatı vardı fakat birlikte olduğu insanlar genelde üst sınıftı. Hatta bir seferinde abisinin Anadol’u ile arkadaşının Alfa Romesunu yarışarak geçmeye çalışmıştı. Genelde dedesi gibi kendisini diğerlerinden üstün görmesine rağmen bu üstünlüğü kanıtlayacak bir parası yoktu. Bundan dolayı hep aşağı kaldığını hissediyordu. Tabi bu da üstünlük hissini tetikleyen bir his. Bu his ile kendini sevmeyen ve sevmesi mümkün olmayan bir sosyete kıza aşık oldu. Sevdiği bir arkadaşıydı. Fakat kitabı okurken bunlar hayatta birlikte olamazlar diyorsunuz. Orhan Pamuk burada gerçekten bu kadar zıt olmasına rağmen yine de insanın aşık olmasına mani olamadığını anlatmak istemiş. Doğal olarak bu Nilgün içinde geçerli fakat bu defa onu seven Yusuf’un (Recebin kardeşi) oğlu Mustafa. Mustafa ulan adam olmaz senden denilen tipte bir çocuk arkadaşları da öyle ya onlar biraz daha akıllı geçiniyorlar. Bunlar o mahallenin ülkücüleri ve herkesten haraç kesiyorlar. Tabi bu haracın bir kısmı kendilerine, hatta iki kısmı kendinlerine bir kısmı ise ocağa gidiyor. Mustafa derstan sıkıldığı için onlar ile takılıyor, ayrıca bir işe yaramış olduğunu hissetmesi de ayrıca hoşuna gidiyor. Bir gün yine ders çalışmaktan kaçarken Nilgün’ü görüyor ve aşık oluyor. Aynen Mert gibi aşık oluyor pat diye. Konuşmak istiyor fakat ne konuşacak bilemiyor tabi bir de ülkücü ağırlığı var üzerinde. Konuşuyorlar bir şekilde fakat Nilgün pek oralı olmuyor. Mustafa her gün onu düşünüyor bu sırada tarağını çalıyor, tekrar vermek üzere bunu yaptığını düşünüyor başta ama sonra ona da aşık oluyor. Aşk insanları kendinin olmayan birşeyi sahiplenmesine neden oluyor. Arkadaşları Mustafa’nın bu aşkını öğreniyorlar. Daha da kötüsü kızın komünist olduğunu öğreniyorlar. Bundan dolayı ona tuzak kurmak istiyolar. Mustafa kendi işe yararlığını aşkına tercih ediyor ve arkadaşları ile birlikte ona bir ders vermek istiyorlar. Bunu yaparken yine de Mustafa ona birşey yapamayacağını düşünüyor. Hatta arkadaşları bir şekilde ona kötü birşey yapmaya kalkarsa hemen araya girip kıza hadi gidelim buralardan demek gibi hayallere kapılıyor. Tıpkı Mert gibi, Mert de sosyetik kız ile yanyana otururken, dayanamayarak ona aşkını ilan ediyor. Karşılık bulamıyor tabi, sonra tecavüz etmeye çalışıyor. Aslında bunu sevdiğinden değil sahip olduğunu düşündüğü şeyin aslında sahibi olamadığını anladığından dolayı yapıyor. Elbette kendini onun sahibi olmaya adamış birisi kolay kolay bırakmaz istemez. Mustafa ise başka yol izliyor. Mustafa ve arkadaşları kızı ilk sıkıştırdıklarında kız bunlardan kurtuluyor, Mustafa ise bakkala gidip tüm cumhuriyet gazetelerini yırtıyor ve sorun çıkarıyor. Daha sonraki günler de ise Mustafa tekrar konuşuyor ve kıza sen komünistsin diye bağırıyor. Dayanamıyor ve tekmeliyor kızı. Nilgün acil olarak eczaneye kaldırılıyor. Eczane pansuman yapıp hastaneye gitmesini söylemesine rağmen nilgün gitmiyor. Bunun nedeni ise gurur, nasıl olurda bir komünist böyle kendini bilmez birinden dayak yer ve kimse ses çıkarmaz. Fakat bu onun sonu oluyor. İki gün sonra beyin kanamasından ölüyor Nilgün.

Aylak Köpek sadık hidayet’in okuduğum ikinci kitabı. Etkili cümlelerle , kısa hikayelerle insanı düşünmeye bu kadar iten başka bir yazar tanımadım henüz. Mehmet kanar tarafından yapılan bu çeviri de oldukça iyi bir çeviri. Yabancı yazarların kitaplarını tercüme etmek zor olsada. Sanırım İranlı yazarların çevirilerini tercüme etmek bize benzediklerinden olsa gerek daha kolay.
Kitap toplamda 7 kısa hikayeden oluşuyor. Sonları gelmemiş hikayeler bunlar. Her hikayenin içerisinde Sadık Hidayet’i bulmak mümkün. Mesela sonra hikayesinden bahsedeyim. Son hikayesinde cenin gibi yaşayan yani hiç kimseyle ilişkisi olmayıp ne iyilik, ne kötülük yapan birisinden bahsediyor. Bu kişiye gelen misafir bunun bir çeşit ölüm olduğunu açıklıyor fakat adamı inandıramıyor. Burada cenin gibi yaşayan Sadık Hidayet’ olsa gerek. Hayatının son dönemleri gerçekten bu şekilde geçmiş ve Fransa’da dairesini gaz ile doldurup intihar etmiştir.
Kitabın diğer kısa hikayelerinde bu kadar olmasada atıflar vardır. Genel olarak kör baykuş kadar etkileyici olmasada ilk hikayesi Aylak köpek kitaptaki en iyi hikayelerden.

Bu sitenin varlığından bile şüpheliydim, neyse ki Google’da arattım ve çıktı nihayet,

Bu yazımızda size Filipinler tatilimden bahsedeceğim. Nasıl gidilir, ne yenir ne içilir ben nerelerini gezebildim bundan bahsedeceğim. Öncelikle Filipinlerin haritadaki yerine bakalım.

Gördüğünüz gibi Filipinler Tayvan, Hong Kong ve Malezya’ya yakın bir adalar ülkesi. Yakın dediğime bakmayın Malezya – Filipinler arası 4 saat sürmektedir. Bu yolculuk için gidiş – dönüş 600 RM(Ringgit – Malezya Parası ) para verdim. Filipinlere Malezya üzerinden gitmek için bir kaç seçenek var, bunlar Airasia ve Cebu Airlines, ikisi de oldukça büyük ve ucuzluğuyla meşhur firmalar. Airasian’ın en büyük özelliği az öncede söylediğim gibi ucuz olması bu ucuzluktan dolayı, şehirler arası otobüsten daha kötü bir konfor ve açlıktan ölebileceğiniz bir yolculuk geçiriyorsunuz. Uçakta yiyecek vermiyorlar ve küçük bardakta kahve 900 PH ( Filipin Pesosu  ~ 1/10 MR). Fakat servis ve güvenirlik olarak bir sorunla karşılaşmadığımı söylemeliyim. Zamanında kalkıyor ve ne hikmetse gidişte de gelişte de zamanından önce indi. Aklıma takılan bir olay ise pilotlarının hep Latin Amerikalı oluşu neden tam çözemedim siz çözerseniz bana söyleyin.

3 saat 50 dk yolculuğun ardından Ninoy Aquino International Airport’a iniyorsunuz. Bu paragrafta size biraz Filipin Tarihinden bahsedeyim. Filipinler  uzun bir süre İspanyol hakimiyetinde kalmış, bunu çoğu yerinde özellikle de turistik bölgelerinde görebilirsiniz. Ardından 2. dünya savaşı ve kısa bir Japon hakimiyeti ve sonrasında Amerikan hakimiyeti, Amerika buraya aynen Irak’ta olduğu gibi özgürlük getirmiş. Bundan dolayı herkes Amerika’yı çok seviyor. Kültürüne bayılıyor ve bundan dolayı bazı bölgeler fakirlikten kırılırken bazı bölgelerde insanlar asgari ücretlinin bir aylık maaşını yemeğe veriyorlar.  Çok tanıdık geldi. Neyse kaldığımız yerden devam edelim, Amerika’lılar burada bir süre kaldıktan sonra geri dönmüşler. Fakat bu süre içerisinde Filipinler’de çok değişim olmuş uzunca bir süre İspanyol istilasında kalan ülke genel olarak Tagolog dili kullanıyor. Bu dil biraz Malezya diline benziyor. Biraz’da İspanyol ve Araplardan etkilenmiş. Örneğin Teşekkür “Selamet” ve çoğu kişiye sorsanız “Como esta?” diye size cevap verecek kadar biliyorlar. Fakat Amerikalılar geldikten sonra dil de değişmiş herkes İngilizce konuşabiliyor. Tabi bazıları daha iyi İngilizce konuşuyor. İngilizce resmi dil olmuş ve her yerde kullanılıyor. Halkın dili olan Tagolog dili ise yine halkça kullanılıyor üst kademelere pek erişemiyor. Aslında pekte umursamıyor.

Hava alanına geri dönersek; Peki kim bu Ninoy Aquino – Gerçek ismi Benigno S. Aquino, Jr. olan senatör’ün ismi kullanılmış bu hava alanında? Çünkü bu hava alanında suikast sonucu 1983 yılında öldürülmüş. Peki neden öldürülmüş? Çünkü bu senatör Ferdinand Marcos’a karşıymış ( 1965 – 1981 Filipinler Başbakanı ) ve gördüğünüz gibi 1981’de devrimin olmasında büyük rol oynamış. Buradan Ferdinand’ın hiç sevilmeyen nefret edilen bir diktatör olduğu sonucu çıkarılabilir. Aslında öyledir de Kendisi Havai’ye sürülmüş ve orada kalmıştır. Fakat ne hikmetse karısı(Imelda Marcos) geri dönüp siyaset yapmış ve oldukça da iyi durumda. Filipinler siyaset biraz garip, insanlar bıkmış durumdalar ama yapacak bir şey yok. Sahneye yeni birisi çıkmıyor denilebilir. Hep çocukları karıları vs. Bu gezimde Ferdinand’ın doğduğu ve büyüdüğü şehir olan Ilcos Norte’deki müzesine gittim bununla ilgili fotoğrafları ilerleyen bölümlerde görebilirsiniz.

Hostel fiyatları ve otel fiyatları Malezya ile yaklaşık olarak aynı. Asgari ücretin 529 PH olduğunu varsayarsanız fena sayılmaz. Bundan dolayı Filipin hükümeti yabancılar için bazı önlemler almış. Yabancılar buranın bir çeşit cennet olduğunu keşfettiklerinden dolayı burada vizesiz uzunca bir süre kalır olmuşlar bunu engellemek için hava alanında oldukça güzel sorulara maruz kalıyorsunuz, niye geldin ne zaman gideceksin ne yaparsın, işte Türkiye vatandaşı olduğuna dair bir belgen varmı gibi birçok soru sordular. Neyseki geçebiliyorsunuz buradan. Bir diğer konu ise çantalarınız bu konu biraz garip aslında. Çantalarınıza polis mermi koyup sizi içeri alabiliyor tabi biraz para verirseniz o mermi kaybolabilir. Yanlış duymadınız haberde’de okuyabileceğiniz gibi böyle bir olayın olması muhtemel bir yer. Aslında size yavaştan merhaba diyor. Artık dışardasınız, kimsesizseniz işiniz biraz daha zor. Plan yapmayı pek bilemeyen birisi olarak. Tek başıma değildim iyi ki yanımda Irene Perez ( Philipines Inquirer Yazarı ) ile birlikte dolaştım tüm gezimde. Böylece plan işini en aza indirmiş oldum. Kendisi bana çok yardımcı oldu, bildiğiniz hayatımı kurtardı oralarda. İlerleyen bölümlerde fotoğraflarda görebilirsiniz kendisini. Muhtemelen bu yazıyı google translate’de tercüme ettirecektir. Teşekkür ederim her şey için.

Geceleri atlıyorum standart her şey görüklerimden bahsedeceğim bundan dolayı. İlk dikkatinizi çeken şey ülkede karmaşa olacaktır. La bu ne yaa diyeceğiniz bir ton şey var. Hemen başlayalım fotoğraflara zaman kaybetmeden.

• Figure 1.A’da filipinlerin genel yapısını görmektesiniz. Şaka şaka bu sadece benim kaldığım yerin elektrik trafosu, yenilendiğini söylediler. Ama ne kadar sürede yenileyebilecekler endişeliyim.

• Burası ise kaldığım yerden dışarının görünümü. Daha önce de söylediğim gibi her yer böyle değil tabi. Fakat plazaların bulunduğu bölümden yaklaşık 20 dk yürüme mesafesinde. İstanbul’daki Maslak bölgesine denk geliyor. Keza orada da plazalar bölgesinde gecekondu görmek mümkün

• Diğer bir fotoğraf

Burada gördüğünüz aracın adı “Jeep” evet aynen bildiğimiz eski köylerdeki Cip diye tabir edilen Cip bu fakat biraz daha büyük ve kullanışlı. İçerisi kişilerin kıç büyüklüğüne bağlı olarak 10-15 kişi arasında almakta. Jip’in iç kısmını anlat anlat bitiremem. Roman bile yazabilirsiniz bu konu hakkında. Burada bilmeniz gereken tek şey “Bayad”, anlamı “Ücreti gönderirmisin”. Binmeyi ve ücret vermeyi öğrendim fakat inmeyi henüz öğrenemedim ve bundan dolayı İngilizce kullanmak zorunda kaldım. Ayrıca pekte sevmedim açıkçası. Çok pis oluyorlar, ve şöförler  bizim Dudullu – Bostancı minibüsünden farksız. Ama bir özelliği dikkatimi çekti, insanların ayakta gitmesini engellemek için olsa gerek ( bunu düşündüler mi merak ediyorum aslında ) jipin boyu kısa ve ayakta yolcu alamıyor. Yani mecburen oturmak zorundasınız böylece doluluk olayını halletmiş oluyorlar. Bu jipler çok çeşitli ve bilmeyen birisi için anlamak neredeyse imkansız. Ben Kaleaan caddesinde kaldım, bu cadde çok uzun olduğundan dolayı birden fazla jip var ve bu jiplere ikinci bir sokağa göre binmeniz gerekmekte. Mesela benim ikinci sokağım Zapote idi.

Videoda da görebileceğiniz gibi yolları Ümraniye yollarından iyi, asyada şaka maka yollar çok iyi. Burada dikkatli olmak lazım, iki kendini bilmez yolumu kesti ve benden para istediler. Tabi bende vermek istemedim haliyle. Biraz meşakkatli de olsa onlardan ayrılmayı becerebildim. Bundan dolayı turist olduğunuz sürece sadece burada değil her yerde yoğun sokaklardan şaşmayın.

Tatil Vakti Geldi

Tatil için seçtiğim bölge North İlocos diye geçen bir bölge, burada bir çok tatil şehri var. İsterseniz denize girebilir isterseniz şelalenin altında yüzebilir isterseniz de eski sokakları görebilirsiniz. Olabildiğince fotoğraf ve resimle anlatacağım ki eğer buralara gelemezseniz içinizde kalmasın. Görmüş gibi yapabilin diye her konudan bahsedeceğim, tabi resimlere de bakabilirsiniz sadece. İlk durağımız Vigan City ve çevresindeki tarihi yerler. Vigan şehir olarak oldukça eski tarihlere dayanıyor. Önceleri Çinliler buraya ticaret yapmaya gelirlermiş. Sonra da İspanyollar adam avlamaya gelmişler buraya. Şehrin en meşhur özelliği başbakan ( Ferdinand Marcos ) doğduğu yere yakının oluşu. Bundan dolayı nerede bir müze varsa onun adına yapılmış diyebiliriz. Fotoğraflarla anlatmaya başlayalım.

• Gördüğünüz aracın adı tricycle(üç teker). Manila’da şehir içerisinde de kullanılan bu araç toplamda 4 kişi alabilmekte. Ana yola çıkamadığından dolayı sizi her yere götüremiyorlar. Ama çoğunlukla bunları kullanabiliyorsunuz. Fiyatları gidilecek yere göre ve görünüşünüze göre değişiyor. Örneğin bir defasında otobüs garına gidecekken 25 peso istedi. Halbuki 15 peso demişlerdi. Bu araç ile gün boyu gezdim ve toplamda 600-700 PH gibi bir ücret ödedim. Şimdi ise bu araçla ve rehberimizle gittiğimiz yerlere bakalım

• Bantay Bell Tower, kule oldukça eski bir yapı(1590) ve eski tuğlalardan yapılmış yanında bir de kilisesi var.

Şu anda ibadet edilen kısım yeniden yapılmış eski kilise arka tarafta ve düğün dernekler için kullanılıyor. Burada biraz zaman geçirdikten sonra çan kulesine çıkmaya başlıyoruz. Çan kulesinde ilgimi çeken sadece bir bölüm var aslında her çana farklı bir anlam yüklemeleri yani bir çan düğün haberi verirken diğeri ölüm haberi veriyor.

Kiliseyi de gördükten sonra bir durağa çömlek imalat atelyesine geçiyoruz. Burada aslında anlatacak pek bir şey yok. Gördüğünüz gibi ilk çömlek yapışımda bile harikalar yarattım diyebilirim.

Burada işimiz bittikten sonra , dokuma atelyelerine geçiyoruz. Burada oldukça güzel yatak örtüsü, yastık kılıfı falan bulabilirsiniz. Overlok makinesi ayağımıza geld…. Neyse şimdi o konuyu açmayalım.

Dokuma atelyesinde pek durmadan, gizli bahçeye geçtik. Çok gizli değildi açıkçası güzel restoranlar yapmışlar ve bizdeki karadeniz pidecilerinin duvarlarındaki gibi gelen herkesin fotoğrafını yapıştırmışlar. Coconut suyu fena sayılmaz.

• Bundan bahsediyorum

Baluarte hayvanat bahçesi, kaplan, aslan gibi hayvanların yanında diğer yöresel hayvanlarda var. Keçi ve diğer tavuk horoz gibi hayvanlar özgür, onlar dışarıda yaşıyorlar. Burayı yaptıran kişi önemli bir senatör. İnsanların kullanımına sunmuş bedava herşey fakat içeride bir ton ürün satan kişi var. Tshirt ten terliğe hediyelik eşyaya kadar herşey var.

Son durağiımız Calle Crisologo Caddesi, bizim istiklal giti olmasa da buranın Odun Pazarı diyebiliriz. İspanyollardan kalma bir yapı ve akşamında çok güzel oluyor. Yabancılardan biraz olsun korunabilmiş bir yer en azından Avrupalı yabancılardan. Malezya’nın Penang şehrinde Old Town dedikleri yere çok benziyor fakat orada İngiliz stili var iken burası daha çok İspanyol stilinde diyebiliriz. Ayrıca Penang buraya göre daha fazla turist çeken bir yer. Burada çoğu hediyelik eşyayı ucuz fiyatlara bulabilirsiniz. Puro alabilirsiniz hediye olarak, diğer ülkelerin purolarına göre uygun fiyatta ve normal kalitede.

İkinci gün

İkinci gün Juan Luna House’a gitmeye karar verdik. Artık altımızda arabada olduğuna göre daha uzak yerlere gidebilirdik. Neyse bir sevdayla gittik ve kapalı olduğunu gördük. Bu arkadaş buraların en meşhur kişisi, ressam kendisi bir kaç fotoğrafı :

Bir gün böyle bir kuyu açacağım. Nerede kuyu gördüysem içi para dolu.

Burada bir süre dışarda dolandıktan sonra Marcos müzesine gittik, Marcos Manila Hava alanına Nino Aquinoy adının verilmesine neden olan suikastin gerçekleşmesini sağlayan kişi gözüyle bakılıyor. Bundan dolayı Ilocos haricinde pek seveni yok, buradakiler pek inanmıyorlar onun kötü biri olduğuna.

Paoay kilisesi, burası gezdiğim ikinci katolik kilisesi. Burası da ispanyollar tarafından yapılmış ve geçen yıllarda Papa Francis tarafından ziyaret edilmiş. Diğer kiliseye göre daha büyük ve daha ilgin.

Malacañang of the north Burası ise Marcos’un malikanesi şu anda bizdeki Çırağan sarayı benzeri düğün dernek ve kutlamalarda kullanılıyor.

Düğün hazırlıkları

Burada çöl olmadığından dolayı insanlar çöl var diye Sand Dunes diye bir yere gidiyorlar. Bende gittik, araçla sizi gezdiriyorlar falan ama tek kişi için çok pahalı geldiğinden binemedim 200 TL civarı olsa gerek. Genelde buraya grup olarak gelindiğinden dolayı kişi başına düşen miktar cazip geliyor bende öyle bir olay olmadı malesef.

Burayı da gezdikten sonra İlocos Norte bölgesinde Pagudpod sahilinde kaldım.

Taşköprü Sarımsağıymış

3. Gün

Artık denize girme zamanı geldi, bu kadar kuzeye gelmişken denize girmeden olmaz. Bunun için gidilecek yer Blue Lagoon muş fakat oranın da ismi değişmiş. Hannah sahili adıyla anılıyor artık. Zengin birisi sahili almış ve adını değiştirmiş. Araba ile geldiğinizde P300 Civarı bir para alıyorlar ( 20 TL ) . Suyu gayet güzel, buralar şu anda kış olduğundan dolayı tatile çıkan pek insan yok. Kış dediğime bakmayın denize girebilinecek kadar oluyor soğukluk ancak.

Burada öğle yemeğini de yedikten sonra Kabigan Şelalesine gittim. Bu gezideki en hoşuma giden yer burasıydı diyebilirim. Suyu tam olmuş, hani banyoya girersin bi sıcak bi soğuk ayarlarsın en sonunda harika karışımı bulursun ya bu su o su işte. Çok eğlenceli zaman geçirdim.

Son gün

Artık gezinin son gününe geldik. Erken saatte(akşam 7) Manila’ya otobüsüm olduğundan dolayı pek fazla yer gezemedik. Sadece rüzgar türbünleri ile bizdeki pamukkale traverterlerine benzeyen bir yere gittim.

Gezinin sonunu getirmiş oldum böylece. Tabi Manila’da bir süre daha kaldım. Genel olarak güzel bir geziydi sizinde gördüğünüz gibi. Bir dahaki gezimizde tekrar görüşmek üzere.

Seyahat ya Rasulallah – Evliya Çelebi

Çoklu görev ( multitasking ) ’in problemli olduğunu daha önceden duymuşunuzdur, yeni çalışmalar gösteriyorki multitasking performansınızı yok ediyor hatta beyninize zarar veriyor. Stanford Üniversitesi’nin araştırması sonucunda vardığı kanı; Tek tek iş yapmak çoklu iş yapmaktan daha etkin. Araştırmaya göre bir çok yerden bilgi yüklemesi yapılan insanlar tek tek yapanlara nazaran konuya dikkat kesilmekte ve  hatırlamakta daha kötüler.

• Özel Yetenek

Peki ya bazı insanlara multitasking bahşedilmişse ? Stanford üniversitesi insanları multitasking eğilimi, ve performanslarını etkileyeceğine dair inancı olanları gruplara ayırmışdır. Bulgulara göre – Multitasking’in performanslarını artırdığına inanan ve bunu yapanlar – aslında işi tek tek yapanlardan daha kötüler. Devamlı multitasking yapanlar daha kötüydüler çünkü fikirlerini toplamakta ve önemsiz fikirleri silmede  sıkıntı yaşadılar, ve bir işten diğerine geçerken tek tek yapanlara göre daha yavaştılar.
Multitasking etkinliği ve performansı düşürüyor çünkü beyin bir defada sadece bir yere odaklanabiliyor. Bir kerede iki işi birden yapmaya çalıştığında beyinin buna gücü yetmiyor.

• Multitasking IQ’yu düşürüyor.

Sizi yavaşlatmasının yanında multitasking IQ’nuzu da düşürüyor. Londra Üniversitesinin araştırmasına göre; “Beyin ile yapılacak işleri multitasking şeklinde yapan kişilerin IQ skorları gecelemiş veya mariuana içmiş birisinin IQ seviyesine kadar inmektedir. “ Birden fazla iş yapan bir kişinin IQ seviyesi 15 puan düşerek 8 yaşındaki ortalama akılda bir çocuğun skoruna yaklaşır.
Öyleyse bir toplantı sırasında patronunuza mail yazarken 8 yaşında bir çocuğun sizin yerinize yazdığını düşünün.

•      Multitaskinge bağlı beyin hasarı

Multitasging’in beyine etkisinin geçici olduğu süregelen bir düşünceydi, fakat yeni araştırmalar bunun tersini iddia etmekte. Sussex üniversitesindeki araştırmacılar, insanların bir çok cihazda geçirdikleri zamana bağlı olarak beyinlerini MR ile taradılar. Bu araştırmaya göre çoklu görev yapan kişilerin korteks yoğunluğu daha az çıkmıştır. Burası empati , beyinsel ve ruhsal kontrolün sağlandığı yerdir.

Multitasking’in beyine hasar verip vermediğini söylemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmekle birlikte, multitasking’in negatif bir etkisi olduğu açıktır. Nörolog Kep Kee Loh, çalışmanın baş yazarı, bulgularını şöyle açıklıyor  “ Birçok cihazla anlık olarak uğraşmamız beyin yapısı seviyesinde değişikliğe neden olmaktadır, bunun ile ilgili algı oluşturmamız gerekmektedir.”

• Multitasking’den öğrenilecekler,

Eğer multitasking probleminiz varsa, bu mutlu olunacak bir olay değildir, açıkçası bu sizi yavaşlatır ve yaptığınız işin kalitesini düşürür. Beyin hasarına neden olmasa bile, konsantrasyon, organizasyon, dikkat  sorununuz varsa bunları pohpohlayacaktır.

Toplantılarda ve diğer sosyal ortamlarda multitasking yapmak , kişisel ve sosyal ilgiyi azaltacaktır. Bunlar işte başarılı olmak için gerekli olan iki önemli etmendir. TalentSmart bir milyondan fazla kişiyi test etti ve %90’ı bu iki alanda(Kişisel ve Sosyal) başırılı çıktı. Eğer ki multitasking ön korteks lobunu ekiliyor ise ki bu da kişisel ve sosyal ilgi alanını kontrol eden bölgedir. Multitasking sizin bu alanda daha da kötüleşmenize neden olacaktır.

Öyleyse , her defasında multitasking’in sadece anlık performansınızı kötüleştirmediğini , ayrıca sizi ileride daha da başarısız hale getirecek önemli bir soruna neden olabileceğini düşünmelisiniz.

Travis Bradberry, Ph.D. 

Çeviren : Şahin Yanlık

FastCompany.com ‘de yayınlanmıştır

Bir defasında bana şu çok önemli soruyu soran ürün yöneticisiyle konuşmuştum. “ Tüm zamanımı alıyormuş gibi görünen bu kadar küçük şeyin içerisinde büyük resimi düşündüğüme nasıl emin olabiliyordum  ? “

Nasıl geri adım atıp büyük resmi görebiliriz. İşte bunun için etkili bulduğum 5 strateji

• Düşünmek için zaman ayırın

Çok açık gelebilir fakat bunu ne kadar nadir yaptığımıza inanamazsınız. Eğer sadece yapılacak listenizdekileri yapmaya devam ederseniz büyük resim hakkında hiç düşünemezsiniz. Her zaman acil birşey olacaktır.

• Dostunuz olsun

Düşünmek için zaman ayırdığınızda bir bir duvara çarpacağınızı göreceksiniz. Oturup “Tamam … düşün .” Fikirler genelde sohbetler sırasında ortaya çıkar. Öyleyse başka birisini bulup fikir alışverişinde bulunmak oldukça önemlidir.

Eğer yönetici pozisyonundaysanız size rapor verebilecek birisiyle arkadaş olun, takım arkadaşları , genelde aralarında stratejileri hakkında konuşmazlar. Bu durumda size açılma fırsatı bulurlar. Bu egzersiz ile takım arkadaşlarınız birlikte vardığınız sonuca sahipleneceklerdir sizde odaklanmış olacaksınız böylece.
Alternatif olarak yazarak kendinizle arkadaşlık kurabilirsiniz. Kendinize büyük sorular sorup cevaplarını yazınız. Bilgisayarımla uzun dönem stratejik ve üretici diyaloglar kurduğum oldu. Bunları basit bir şekilde soru cevap halinde yapıyordum.

• Özel olarak konu seçin

Büyük resmi küçük hedeflere parçalamak daha uygulanabilir olacaktır. Eğer ürününüzü yeniden dizayn etmek istiyorsanız, küçük parçalara ayırıp belirli zamanlar vermeniz daha iyi olacaktır. Örneğin ; Önümüzdeki 2 yıl için ürün yol haritası taslağı kurmak istiyorum. Gibi hiyerarşi temaları kurmak gerekmektedir.
Büyük sorular sorulmaya değer fakat yapılamayacak ve üstesinden gelinemeyecek şekilde bir çerçeveye konulmamalıdır. Eğer öyle ise onları daha küçük parçalar bölüp yapılabilir hale getirmek gerekir. Bir problem ve birkaç çözüm bulun.
Örneğin : Bana rapor veren grafikerlere nasıl yardımcı olayım ki daha etkin çalışsınlar. Cevap : Mentorship programı oluştur veya kritiğini yap
İlk atılacak adımı belirle
Eğer büyük bir fikrim olsaydı ilk adımı atmıyorsam genelde ötelemeye çalışırım. Eğer yeni bir ürünün yol haritasını çizmek istersem öncelikle daha önceki projelerde hazırladığım google docs, astana projelerine bakarım. Sonra onları okurum. Sonra potansiyel özellikleri bir tema haline getiririm. Sonra Önerimin yapılabilir ve dinleyiciler önünde sunulabilir olduğuna emin olurum. Sonra bir zaman ve yer ayarlayıp fikirlerimi iyi bir şekilde dinleyicilerle paylaşırım bu şekilde yapacağımız işi güzel bir şekilde yapılandırmamıza destek almış olurum.

• Genel Fikirler

Öncelikle düşünme sürecime şöyle başlarım : “ Fikirlerimi en iyi nasıl ifade edebilirim”. Büyük düşünmenin en iyi getirisi, sizi konfor alanınızdan, günlük rutinlerinizden çıkarmasıdır.

• Büyük düşünmeye başlamak için bir kaç fikir şu şekildedir;

Öngörüş : Siz hedefinize ulaştığınızda dünya ne durumda olacak. Oraya ulaşmak için gerekli adımlar istenilen sonuc hayal edildiğinde çok daha açık olacaktır.

“Aptal cevap “ : Bazen yeni bir (harika) ürüne baktığımda şöyle düşünüyorum ; Yıllarca başkalarının bu problemi çözmeleri için o kadar uğraşmış daha kompleks çözümler geliştirmeye çalışmış olmasına rağmen. “       Tabiki, çok net, başka nasıl olabilir ki ? “ diyorum. Başkasının sizi zorlayan bir problemi nasıl çözebileceğini düşünün. Belki bu düşündüğünüzden daha açıktır.
Kahramanların tavsiyeleri : Tarihte hayranı olduğunuz kişilerle bir odada kaldığınızı düşünün. Her birine probleme nasıl yaklaşacağını sorun.
Varsayımları silin : Siz ve takım arkadaşlarınız problem hakkında ne gibi varsayımlar yapıyorlar ? Her bir varsayım için kendinize şunu sorun : Bu varsayımı silersek ne olur ? Varsayımları silmek aklınızdaki karışıklığı azaltacak ve büyük resmi göreceksiniz.
Özgün bakış açınız : Her takımın olayların çözümüne dair özgün bir bakış açısı vardır. Sizin takımınız problemi çözerken hangi gözlüğü kullanıyor ?
Örneğin : Paul Buccheit google’da yeni bir mail servisi inşa etmek istediğinde, şunu düşündü. Google’un özgün bakışı nedir ? Google’un(arama) eski bir probleme(email) bakışı yeni bir ürün doğurdu ( Gmail)
Amacınızı belirledikten sonra, bir planla gelip, ilk adımını atıp, fikirlerinizi genelledikten sonra artık kendinize karşı dürüst olmanız gerekmektedir.

Problemleri ele alabileceğiniz büyük imkanlar nelerdir ? Büyük düşünmek beyin fırtınasıyla birbirinden farklı fikirler çıkarmaya yarar. Son e en önemli bölümü ise şudur; bu farklı fikirlerden bir tane gerçek fikir elde etmek. Hangi seçeneklerin daha yapılabilir olduğuna dair gerçekçi olun, ardından adım atın. Bu çakışma safhası oluyor.

Yaptıkça, düzenli olarak büyük fotoğrafı düşünün, daha iyi fikirleri ışıtması için, ve küçük adımları yapıp doğru yolda devam ettiğinize dair bir geri dönüş sağlayıp kendinize güvenmenizi sağlar.